(Theodore De Bry tarafından yapılan Atahualpa'nın esir alınışı.)
80000 kişilik ordusunun koruması altında olan İnka İmparatoru Atahualpa ile
106 piyade, 62 atlı askerli Francisco Pizarro arasındaki savaş. Pizarro,
Atahualpa’yı tek bir asker kayıp vermeden esir almıştır. Tabi İnka İmparatoru
denilince insanın aklına Julius Caesar gibi bir adam geliyor. Bu imparator
Avrupa kadar gelişmiş toprakların imparatoru değildi. Şöyle ki;
– Pizarro’nun askeri üstünlüğü, İspanyolların sahip oldukları çelik
kılıçlar ve diğer kesici silahlardan, çelik zırhlardan, tüfeklerden, atlardan
kaynaklanıyordu. Atahualpa’ nın, üzerine binip savaşacakları hayvanları olmayan
birlikleri bu silahlara ancak taş, bronz ya da tahta sopalarla, sapanlarla,
topuzlarla, baltalarla karşılık verebilirdi. Belirtmekte fayda var; Pegasus
efsanesinin de atı evcilleştirip savaşlarda kullanan askerleri ilk defa gören
toplumlar tarafından çıkarılmış olması kuvvetle muhtemeldir. Atın üstünde ölüm
saçan adamlar gören toplumların uğradığı şoku düşünün. Bir de savaşları
abartarak anlatan insanlar, kulaktan kulağa dolanan abartılı anlatımlar vs. Al
sana bir tanrı daha. Atları savaşta kullanmayan bir ordu, habercilerin yapılan
saldırıları arkasında bulunan birliklere haber verene kadar 100 defa
öldürülmesi nedeniyle askeri manevralardan eksik kalıyor.
– İstilacı kuvvetlerin bağışıklık kazandığı bazı hastalıklarla istilaya
uğrayan toprakların sakinlerinin ilk defa karşılaşması. Çiçek, grip, tifüs vs.
İlk İspanyol saldırısı 1502′ de başarısızlıkla sonuçlandıktan sonra Aztekler
çiçek hastalığından kırılmışlardı.
– Yazı. Yazılı bilgiler, sözlü bilgilere göre daha yaygın, daha sağlıklı ve
daha ayrıntılı biçimde aktarılabiliyordu. Kolomb’un yolculuklarından, Cortes’in
Meksika’yı ele geçirişinden sonra İspanya’ ya akan bu tür bilgiler
ispanyolların Amerika’ ya akın etmesine neden oldu. Mektuplar, kitapçıklar
yapılacak deniz yolculuğunda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğiyle ilgili
bilgiler veriyordu. Atahualpa’ nın ispanyolların askeri gücü ve amaçlarıyla
ilgili çok az bilgisi vardı. Bu az olan bilgi de Pizarro’ nun ordusunu ziyaret
eden bir elçisinden aldığı bilgilerdi. Elçi, ispanyolları en düzensiz en
dağınık haliyle görmüş, bu adamların savaşçı olmadıklarını, kendisine 200 yerli
verilirse bunların hepsini yakalayabileceği bilgisini vermişti. Meksika’ nın
bazı halkları arasında ve İnka İmparatorluğu’ nun çok kuzeyindeki komşu
bölgelerde yazı yazmayı bilmek küçük azınlıkların tekelindeydi. İspanyollar
inkaların kuzey sınırından yalnızca 900 km uzaktaki Panama’ yı fethe başlamışlardı
ama Pizarro 1527 yılında Peru kıyılarına ilk kez ayak basana kadar ispanyol
diye bir şeyin varlığından inkaların hiç haberi yokmuş gibi göründüğü aşikar.
Atahualpa’ nın, Orta Amerika’ nın en güçlü, en kalabalık yerli topluluklarının
ispanyolların idaresine geçtiğini duymamış bile.
(Atahualpa)
– Okuryazarlık sayesinde İspanyollar insan davranışları ve tarihi konusunda
müthiş bir bilgi birikiminin varisi olmuşlardı. Bunun tam tersine Atahualpa İspanyollar’ın
varlığından habersiz olduğu gibi denizaşırı gelen ülkelerden gelen istilacılar
diye bir şey de bilmiyordu. Tarihte daha önce, başka bir yerde, başka birileri
için böyle bir tehdidin söz konusu olduğunu duymamıştı ya da okumamıştı.
– Ateşli silahların etkisi sanıldığı gibi birçok insanın ölümüne neden
olmadı. Pizarro’nun elindeki silahların doldurulması ve ateşlenmesi güçtü ve
silahların sayısı oldukça azdı. Fakat psikolojik etkisi büyük oldu.
– Atahualpa’nın en büyük hatası askeri birliklerini arkasında bırakması
oldu. Yanındaki silahsız yerliler birliklerin çoğunluğunu oluşturuyordu. Ateş
emrinden sonra patlayan silahlar, çalan borular, saklandıkları yerden çıkan
zırhlı ispanyol birliği, süvariler silahsız yerlilerin üzerine saldırdılar.
Askerler yerlileri daha da korkutmak için boyunlarına çıngırak asmışlardı.
Silahsız yerliler çil yavrusu gibi dağıldı. Askeri birliklere haber ulaşana
kadar Atahualpa çoktan esir edildi. Atahualpa esir edildikten sonra bile halkın
üzerinde yaptırım gücü devam etmiştir. Atahualpa Pizarro’ya fidye karşılığında
serbest bırakılmasını teklif etmiş, Pizarro kabul edip fidyeyi aldıktan sonra
Atahualpa’yı öldürtmüştür. Pizarro’nun amacı diğer İspanyol birlikleri gelene
kadar İnkaları oyalamaktı. Diğer İspanyol birlikleri geldikten sonra da
Atahualpa’ya ihtiyacı kalmamıştı.
(Francisco Pizarro)
– İnka İmparatorluğu’ nun 2. büyük hatası; Atahualpa esir alındıktan sonra,
Pizarro’nun kardeşi Hernando Pizarro Atahualpa’ nın önde gelen, koca bir
orduya kumanda eden kumandanı Chalcuchima’ yı kandırmış, ispanyollara teslim
olmaya ikna etmişti. Chalcuchima’nın hatası İnka direncinin kırılmasında bir
dönüm noktası olmuştu.
Kaynak: Tüfek, Mikrop ve Çelik
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder