Yıl: 1992.
Amerika, ısrarla Türkiye’ye elindeki knox sınıfı, eski ve hurdaya çıkmış fırkateynleri vermek istemektedir. Ancak: bu teklif edilen gemiler, uçak gemilerine refakat etmek üzere yapılmışlardır. Yani Türkiye, karasularına uygun değiller. Dolayısıyla, Amerika’nın satmak istediği bu gemiler, hurdadan başka bir anlam taşımayacaktır.
Kuvvet komutanları ve üst düzey askeri yetkililer, Amerikalıların baskılarına direnirler ve modern bir deniz gücü oluşturmak için, yeni gemilerin alınması gerektiğini savunurlar.
Bunun üzerine yeni gemiler alınması için ardı ardına ihaleler açılır. Bu ihalelerin önemli kısmını Alman firmaları kazanır. Almanya-Türkiye, ortak yapımı savaş gemileri, ay sınıfı denizaltılar, meko sınıfı fırkateyn projeleri geliştirilecektir.
Almanlarla, yeni ve modern gemilerin ortak yapımı için anlaşma imzalanması aşamasına gelinir. Ancak Amerikan şirketleri, bu ihaleler sonucunda gerek itibar ve gerekse para kaybedeceklerdir. Tüm bunların yanında olayın bir başka boyutu daha ortaya çıkıyor. Gemi satın alan ülkenin askeri personeli gemi satan ülkede uzun süre eğitim görür. Satışı yapan ülkenin askeri ve teknik personeli ise gemiyi satın alan ülkenin askeri tesislerinde, her türlü araştırmayı yapabilmektedir. Böylece o ülkenin deniz gücü hakkında, her türlü gizli bilgiye ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu üstünlük Amerikalılardan, Almanlara geçmek üzeredir.
Tüm bunların dışında Türk deniz kuvvetlerinin, Amerika’ya bağımlılığı ortadan kalkacaktır. Amerika tüm bunlar değerlendirildiğinde sanırım “patron”un kim olduğunu ortaya koyması gerektiğini hisseder. Türkiye’nin, Almanya istikametine yönelmesini hiç hoş karşılamazlar.Zaten aynı dönemde; Türkiye’de, iç çekişmeler nedeniyle, büyük sarsıntılar yaşanmaktadır.
MUAVENET MUHRİBİ
Geminin, Amerikan deniz kuvvetlerindeki ismi: USS Capodanno. Muavenet muhribi, Amerika tarafından 30 yıl kullanıldıktan sonra Türkiye’ye satılmıştır. Ancak satıldığında bizim donanmanın üzerinde en fazla namlu bulunan gemisi özelliğine sahiptir. Ayrıca gemide mayın döşeme yeteneği de bulunmaktadır. Aynı zamanda Akdeniz’deki ülkelerde bulunan en hızlı savaş gemisi olma özelliğine sahip.
Ancak bu gemi, Türkiye tarafından satın alındıktan sonra ilginç özellikleri ile öne çıkar. Gemi deniz kuvvetleri personeli tarafından, sürgün yeri olarak değerlendirilir. Hatta isminin başına “Biji” kelimesi getirilir. Çünkü gemi personelinden, iki astsubay PKK propagandası yaparken yakalanırlar ve mahkum olurlar. Geminin ismi, takip eden dönemde “Hacı” olarak anılmaya başlanır. Çünkü, bu seferde, gemi personeli arasında: dindarların yoğunlukta bulunması gündeme gelir.
Kısacası ilginç bir gemi olan Muavenet yıllık rutin yapılan NATO Tatbikatına katılmak üzere Ekim 1992 tarihinde, Ege denizine gider. Burada NATO Kararlılık Gösterisi-92 Tatbikatı yapılmaktadır.
Tatbikatta gerçek silah ve mermi kullanılması yasaktır. Tatbikata katılan gemiler yeşil ve kırmızı olmak üzere, iki gruba ayrılırlar. Saratoga uçak gemisi kırmızı guruptan, Muavenet gemimiz ise yeşil gruptandır.
OLAYIN OLUŞUMU
Tatbikat, normal seyrinde sürdürülür ve ana safhası biter. Gemiler için tatbikatın intikal yani üslerine geri dönüş safhası başlar. Akşam saatlerinde gemilerin tümü uyku-dinlenme pozisyonuna girerler.
Tam bu sırada 2 güdümlü mermi Muavenet gemisinde köprü üstüne isabet eder ve burayı havaya uçurur. Köprü, Türkiye Cumhuriyetini temsil etmesi ve bayrak taşıması nedeniyle büyük anlam taşımaktadır. Olayın en tatsız yanlarından birisi bu.
Hemen arkasından ise ikinci bir mermi. Birinci mermi doğrudan köprüye isabet eder. İkinci mermi ise köprünün hemen önünde bulunan ikinci taret ile köprü arasında patlar.
Güdümlü roketlerin ateşlendikten sonra, iki gemi arasındaki uzaklığı en fazla 1 saniyede aldığı düşünüldüğünde Muavenet personelinin herhangi bir koruyucu tedbir alamamıştır.
Geminin beyni durumundaki kaptan köşkünde onarılmayacak derecede hasar oluşur. Geminin kaptanı gemi mürettebatından şehit olan 5 kişi arasındadır. Makine subayı geminin komutasını alır.
Saratoga uçak gemisinden kalkan bir helikopter ile bir kısım Amerikalı Muavenet gemisine gelirler. Gemideki güdümlü mermi parçalarını toplamak isterler. Ancak geminin komutasını alan Makine subayı buna izin vermez ve Amerikalılar gemiden uzaklaştırılırlar.
Amerika, ısrarla Türkiye’ye elindeki knox sınıfı, eski ve hurdaya çıkmış fırkateynleri vermek istemektedir. Ancak: bu teklif edilen gemiler, uçak gemilerine refakat etmek üzere yapılmışlardır. Yani Türkiye, karasularına uygun değiller. Dolayısıyla, Amerika’nın satmak istediği bu gemiler, hurdadan başka bir anlam taşımayacaktır.
Kuvvet komutanları ve üst düzey askeri yetkililer, Amerikalıların baskılarına direnirler ve modern bir deniz gücü oluşturmak için, yeni gemilerin alınması gerektiğini savunurlar.
Bunun üzerine yeni gemiler alınması için ardı ardına ihaleler açılır. Bu ihalelerin önemli kısmını Alman firmaları kazanır. Almanya-Türkiye, ortak yapımı savaş gemileri, ay sınıfı denizaltılar, meko sınıfı fırkateyn projeleri geliştirilecektir.
Almanlarla, yeni ve modern gemilerin ortak yapımı için anlaşma imzalanması aşamasına gelinir. Ancak Amerikan şirketleri, bu ihaleler sonucunda gerek itibar ve gerekse para kaybedeceklerdir. Tüm bunların yanında olayın bir başka boyutu daha ortaya çıkıyor. Gemi satın alan ülkenin askeri personeli gemi satan ülkede uzun süre eğitim görür. Satışı yapan ülkenin askeri ve teknik personeli ise gemiyi satın alan ülkenin askeri tesislerinde, her türlü araştırmayı yapabilmektedir. Böylece o ülkenin deniz gücü hakkında, her türlü gizli bilgiye ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu üstünlük Amerikalılardan, Almanlara geçmek üzeredir.
Tüm bunların dışında Türk deniz kuvvetlerinin, Amerika’ya bağımlılığı ortadan kalkacaktır. Amerika tüm bunlar değerlendirildiğinde sanırım “patron”un kim olduğunu ortaya koyması gerektiğini hisseder. Türkiye’nin, Almanya istikametine yönelmesini hiç hoş karşılamazlar.Zaten aynı dönemde; Türkiye’de, iç çekişmeler nedeniyle, büyük sarsıntılar yaşanmaktadır.
MUAVENET MUHRİBİ
Geminin, Amerikan deniz kuvvetlerindeki ismi: USS Capodanno. Muavenet muhribi, Amerika tarafından 30 yıl kullanıldıktan sonra Türkiye’ye satılmıştır. Ancak satıldığında bizim donanmanın üzerinde en fazla namlu bulunan gemisi özelliğine sahiptir. Ayrıca gemide mayın döşeme yeteneği de bulunmaktadır. Aynı zamanda Akdeniz’deki ülkelerde bulunan en hızlı savaş gemisi olma özelliğine sahip.
Ancak bu gemi, Türkiye tarafından satın alındıktan sonra ilginç özellikleri ile öne çıkar. Gemi deniz kuvvetleri personeli tarafından, sürgün yeri olarak değerlendirilir. Hatta isminin başına “Biji” kelimesi getirilir. Çünkü gemi personelinden, iki astsubay PKK propagandası yaparken yakalanırlar ve mahkum olurlar. Geminin ismi, takip eden dönemde “Hacı” olarak anılmaya başlanır. Çünkü, bu seferde, gemi personeli arasında: dindarların yoğunlukta bulunması gündeme gelir.
Kısacası ilginç bir gemi olan Muavenet yıllık rutin yapılan NATO Tatbikatına katılmak üzere Ekim 1992 tarihinde, Ege denizine gider. Burada NATO Kararlılık Gösterisi-92 Tatbikatı yapılmaktadır.
Tatbikatta gerçek silah ve mermi kullanılması yasaktır. Tatbikata katılan gemiler yeşil ve kırmızı olmak üzere, iki gruba ayrılırlar. Saratoga uçak gemisi kırmızı guruptan, Muavenet gemimiz ise yeşil gruptandır.
OLAYIN OLUŞUMU
Tatbikat, normal seyrinde sürdürülür ve ana safhası biter. Gemiler için tatbikatın intikal yani üslerine geri dönüş safhası başlar. Akşam saatlerinde gemilerin tümü uyku-dinlenme pozisyonuna girerler.
Tam bu sırada 2 güdümlü mermi Muavenet gemisinde köprü üstüne isabet eder ve burayı havaya uçurur. Köprü, Türkiye Cumhuriyetini temsil etmesi ve bayrak taşıması nedeniyle büyük anlam taşımaktadır. Olayın en tatsız yanlarından birisi bu.
Hemen arkasından ise ikinci bir mermi. Birinci mermi doğrudan köprüye isabet eder. İkinci mermi ise köprünün hemen önünde bulunan ikinci taret ile köprü arasında patlar.
Güdümlü roketlerin ateşlendikten sonra, iki gemi arasındaki uzaklığı en fazla 1 saniyede aldığı düşünüldüğünde Muavenet personelinin herhangi bir koruyucu tedbir alamamıştır.
Geminin beyni durumundaki kaptan köşkünde onarılmayacak derecede hasar oluşur. Geminin kaptanı gemi mürettebatından şehit olan 5 kişi arasındadır. Makine subayı geminin komutasını alır.
Saratoga uçak gemisinden kalkan bir helikopter ile bir kısım Amerikalı Muavenet gemisine gelirler. Gemideki güdümlü mermi parçalarını toplamak isterler. Ancak geminin komutasını alan Makine subayı buna izin vermez ve Amerikalılar gemiden uzaklaştırılırlar.
OLAYIN ARAŞTIRILMASI
Olayın ayrıntıları incelendiğinde gelişimi ortaya çıkar.Saratoga uçak gemisi yeşil konumda bulunan Muavenet gemisine karşı, nedeni bilinmez bir şekilde alarm durumuna geçmiştir. En yüksek alarm durumu emri verilir ama bu emrin kim tarafından ve neden verildiği asla öğrenilemez. Daha sonra yine nedeni bilinmez bir şekilde Amerikan Saratoga uçak gemisinden iki güdümlü “Sea Sparrow” füzesinin atıldığı ve Muavenet gemisinin bu güdümlü mermilerle vurulduğu anlaşılır.
Sea-sparrow tipi güdümlü mermiler aslında hava hedeflerine karşı kullanılmaktadır. Ama yakın mesafede su üstü hedeflere karşı da kullanılmaları mümkündür.
Ancak bu tür güdümlü mermilerin atış kontrol sistemleri gemilerde savaş harekat merkezi denilen yerde bulunur. Yani bu tür bir füzeyi harekete geçirmek için muhtemelen, 15-20 arası düğmeye basmak gerekir. Çoğu zaman ise bu düğmelerin bir kısmı anahtarlı bir kilit mekanizması ile korunur.
Aynı zamanda: bu güdümlü mermilerin ateşlenmesi için güdümü sağlayan atış kontrol radarının belli bir hedefe kilitlenmesi gerekir ki, radar kilitlendiğinde alarm verir ve bu alarmın savaş harekat merkezinde görev yapan Amerikalı personel tarafından duyulmaması imkansızdır. Ama zaten alarm durumu verilmiş fakat emri veren kim ve neden alarm durumu verildiği asla belirlenemedi.
MUAVENET VURULMASINDAN SONRAKİ GELİŞMELER
Muavenet, olaydan sonra köprüsünden hasarlı olmasına rağmen kendi gücü ve iradesiyle Çanakkale Boğazından geçerek Gölcük Donanma Komutanlığı tesislerine ulaşmıştır.
Olayın ortaya çıkması üzerine Amerikan Başkan Yardımcısı Lawrence Eagleburger Washington Büyükelçimiz Nüzhet Kandemir’i arar ve “ Geminizi batırdık, özür dileriz” der.Türkiye geminin vurulmasını protesto eder. Geminin tazmin edilmesini ve gemide yaşamını yitiren insanlarımız için ailelerine tazminat ödenmesi istenir.
Tazminat olarak 8 gemi verileceği söylenir. Ancak aşağıda belirteceğim gibi tazminat olarak verileceği söylenen, 8 hurda gemi için uzun süre kira bedeli ve bilahare satış parası istenir ve alınır.
Muavenet gemisi, onarılamayacak derecede hasar gördüğünden: hurdaya çıkarılır. Bir komisyon kurulur. Bu komisyon tarafından araştırılan olay, kaza denilerek raporlara intikal ettirilir ve dosya kapatılır. Ama daha önce de söylediğim gibi adı geçen güdümlü mermilerin ateşlenmesi için birçok düğmeye aynı anda basılması gerekiyordu ve bu düğmelerin birçoğu, özellikle Amerikan savaş gemilerinde kilit altında bulunduruluyordu. Yani kazara, ateşleme sisteminin dalgın bir Amerikalı askerin elinin çarpması ile ateşlenmesi asla mümkün değildi.
Daha hassas olan bir diğer konu ise bu güdümlü mermilerin Saratoga uçak gemisi tarafından, doğrudan Muavenet gemimize kilitlenmiş olmaları idi. Önce kilitlenmiş ve sonra ateşlenerek gemilerde ait olduğu ülkeyi temsil eden köprü bölümü vurulmuştu. Kaza olması ihtimaline kesinlikle inanmıyorum.
Kurulan komisyonda olayın boyutlarını düzenlemek açısından Amerikalılar tarafından çeşitli durumlar ortaya atılmıştır. Muavenet gemisinin olayda ölen kaptanının: neden o saatte kaptan köprüsünde bulunduğu sorgulanmıştır. Bir geminin kaptanının çok da geç olmayan bir saatte kaptan köprüsünde bulunmasından normal ne olabilir? Bunun yanında Amerikalılar tarafından, gemi kaptanı ile Saratoga gemisi personeli arasında telsiz konuşmaları yapıldığı bildirilmiş olup, bu konuda da herhangi bir net sonuç yoktur.
Ayrıca Amerikalılar olaydan önce, Muavenet gemisinin tüm taretlerinin Saratoga uçak gemisine dönük bulunduğunu söylemişlerdir. Ama elbette bu da yalan. Çünkü ikinci mermi, taret ile köprü arasında patladığında taretin kendisi de hasar görür. Bu hasar tam taretin arkasında oluşur. Bu durumda taretin Saratoga gemisine dönük bulunması mümkün değildir.
Güdümlü mermilerin atıldığı Saratoga gemisi, daha önce bu konuda sabıkalı. Geminin kaptanı Albay James Drager. Saratoga gemisinde, Sea-Sparrow atış kontrol sisteminin başında görevli bulunan personelin kan örneklerinde alkole rastlanılır. Ancak olaya sebebiyet verenler sadece disiplin cezası ile cezalandırılır. Saratoga uçak gemisi ise apar-topar hizmet dışı edilir.
Evet güdümlü mermilerden birincisi kaptan köşkünü vurduğunda bu sırada burada bulunan, gemi komutanı başta olmak üzere 5 Türk denizcisi şehit olur. Şehitlerimizin isimleri:
Gemi komutanı Kurmay Yarbay Levent Kudret Güngör,
Uçaksavar yardımcı subayı Teğmen Alper Tunga Akan,
Tesis Astsubayı Serkan Haktepe,
İkmal Çavuşu Mustafa Kılıç,
Er Recep Atak.
Olayda gemi mürettebatından, 22 kişi de yaralanır. Olayda hayatını kaybeden, gemi komutanı Yb.Kudret Güngör’ün adı destek gemilerinden birine verilir.
Şehit yakınları ve gaziler tarafından Amerikan mahkemelerinde tazminat davaları açılır. Ama bu davalarda bu acılı insanlar, anlaşılmaz şekilde yalnız bırakılırlar. Davalar yaklaşık 7 yıl sürer ve sonuçta şehit yakınları ve gaziler Amerikan ordusu ile baş başa kalırlar. Dava sonunda ise Amerikan Mahkemesi olayın “askeri bir olay değil, siyasi bir olay” olduğuna ve dolayısı ile davaya bakamayacağına karar verir.
Böylece gemimizin, “siyaseten” vurulduğu, Amerikan Mahkemesi tarafından da ifşa edilmiş olur. Ölenlerin ailelerine verileceği söylenen tazminatlar sembolik ödemeler olarak kalır ve hatta bu cüzi bedeller bile Amerikan makamlarınca tam olarak ödenmez.
İşin garibi Muavenet vurulmadan önce Amerika, Türkiye’ye vermek istediği ancak Türkiye’nin kabul etmediği knox sınıfı gemilerden 8 tanesi, içleri boş olarak kiralama yolu ile Türkiye verilir. Ancak bu hurda gemileri, denize tekrar sokabilmek ve içlerini düzenleyebilmek için bir yığın para harcamak gerekir.
Amerikalı uzmanlar bu hurda gemilerin teslimi sonunda yine, askeri üslerimizde arzu ettikleri gibi gezmeye ve hareket etme özgürlüğüne kavuştular. Bu keyfin Almanlar tarafından yaşanmasını engellerler.
Yani ihtiyacımız olmayan, istimle çalışan, bu hantal gemiler zorla bize gönderilir. Ama sadece 5 yıl sonra hurdaya çıkmaya başladılar ve jilet oldular. Bu arada önceleri herhangi bir ücret ödemeden vurulan Muavenet gemimizin karşılığında verildiği düşünülen bu hurda gemilerin yıllık kira bedeli karşılığı verildiği öğrenildi. Hatta bir süre sonra, kira bedeli yeterli gelmemiş olsa gerek, satışları yapıldı. Sonuçta Muavenet gemisinin vurulması karşılığı olarak, Amerikalılar tarafından Türkiye’ye ücretsiz olarak verilmiş, herhangi bir gemi yok. (Düzenlenmiştir)
Kaynak
Şehitlerimizi saygı ve rahmetle anıyoruz...
Oğuzhan Uğur'un bu olay ile ilgili yorumunu dinlemenizi tavsiye ediyorum. Bu olayı bana tekrar hatırlattığı için o güzel insana bir kez daha teşekkür ediyorum. Senin gibi insanlara ihtiyacımız var. Seninde bahsettiğin gibi uyanmamız gerek ama bunun geç olmaması gerekir ki Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün dediği gibi geç kalırsak köle olarak uyanabiliriz belki hiç uyanamayız......
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder