Kürşad Fatih Kaputoğlu: Osmanlı Zırhlı Treni: Canavar

2 Mart 2021 Salı

Osmanlı Zırhlı Treni: Canavar

Kutsal Topraklarda Yatan Zırhlı Osmanlı Treni: Canavar

Çölde yatan Osmanlı treni, Lawrence’ın vurduğu trenin hala çölde durması, Araplar’ın turistler için yılın belli zamanları trenin tahrip edilmesini canlandırması, Araplar için gurur verici bir olay olarak görülüyor.

Sahibini Bekleyen Osmanlı Treni

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Ortadoğu politikaları açısından büyük önem taşıyan bir proje vardı. Hicaz Demir yolu projesi. Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid tarafından 1900 yılında projelendirilip 8 yıl içerisinde tamamlanan demir yolu, Dünya Savaşı’nın başladığı dönemde İngilizler için büyük bir tehditti. Ve bu tehdit ünlü İngiliz ajanı Arap Lawrence’ın yönlendirdiği Arap isyancılar tarafından patlatılarak işlevini kaybetti. Ardından gelen süreçte Osmanlı İmparatorluğu’nun da Hicaz’daki egemenliği sona erdi. Bugün Lawrence’ın patlattığı o tren yolunda çölde yatan Osmanlı treni, Suudi Arabistan devleti tarafından bağımsızlığın sembolü olarak gösteriliyor.

II. Abdülhamid ve Hicaz Demir Yolu Projesi

Hicaz Demir yolu projesi, ilk olarak Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid döneminde 2 Mayıs 1900’da yayınlanan Hicaz demir yolu İradesi ile yapılmasına karar verilmiş projedir. Aynı yıl içerisinde yapımına başlanan tren yolu projesi, Bağdat demir yolunun devamı olarak düşünüldü. Projeye göre, iki demir yolu İstanbul’dan başlayarak, Şam’a ulaşacak oradan da Mekke ve Medine kentlerine bağlanacaktı. Bu demir yolu ile birlikte Osmanlı başkenti ile Hicaz arasında güçlü bir köprü kurulacak ve Osmanlı hakimiyeti orta doğuda arttırılacaktı. Hicaz bölgesi ve Yemen’e askeri sevkiyatlar hızlanacak emniyet konusunda bölgeye hâkim Osmanlı İmparatorluğu, tarım ve ticareti de canlandıracaktı.

Projeye Karşı Araplar’ın Kışkırtılması

Ancak proje o dönemde Ortadoğu’da faaliyetlerini arttıran İngilizlerin hoşuna gitmedi. Demir yolu’nun askeri amaçlı kullanılacağını öngören İngilizler, projenin durdurulması için ciddi baskılar yaptı. Bölgede Arap kabilelerine eski anane ve adetlerin bozulacağı, her sene hazineden aldıkları avaitin (gelir, irat) kesileceği, deve ve at kervanlarının ortadan kalkacağı vb.gibi karşıt propaganda kışkırtmaya başladı.

1. Dünya Savaşı’nda Hicaz Demir Yolunun Önemi

1.Dünya Savaşı’nın başladığı dönemde demir yolu Hicaz ve Yemen cephesi için asker, silah, mühimmat ve gıda ulaşımı için kullanıldı. O dönemde bölgede İngilizler cephede çatışmayı sürdürürken Arabistanlı Lawrence tarafından örgütlenen Arap isyancılar Hicaz demir yolunu hedef aldı. 1917’de gerçekleştirilen saldırıda Hicaz demir Yolu’nda hareket halinde olan tren havaya uçuruldu. Havaya uçurulan tren yoldan çıkarak çöl topraklarında yan yatarak durabildi. Gerçekleştirilen bu eylem ile birlikte bölgede Osmanlı’nın Medine ve Yemen cepheleri ile olan bağlantısı koptu. Ardından gelişen süreçte Osmanlı’nın Hicaz’daki egemenliği tamamen sona erdi. Şerif Hüseyin’in McMahon anlaşması ile bölgede kurulacak bağımsız Arap devleti vaadi sonrası gerçekleştirilen bu eylem bugün Suudi Arabistan tarafından bağımsızlığın elde edilmesi olarak kabul edilmiştir.

Çölün Ortasında Duran Osmanlı Treni: Canavar

O gün saldırıda devrilen tren bugün halen olduğu yerde durmaktadır. Suudi Arabistan devleti tarafından gelen turistlere Osmanlı’ya karşı alınmış büyük zafer ve bağımsızlığın kazanılmasının sembolü olarak tanıtılmaktadır. Suudi Arabistan’ın bölgede bulunan Osmanlı eserlerine karşı yok etme projesi nedeniyle tren yolu yeniden faaliyete alınmamış farklı isimler ve farklı projeler ile Hicaz demir yoluna alternatif projeler ile alternatifleri yaratılmıştır.